مدت زمان لازم برای خواندن این مطلب: 4 دقیقه
کلن‌بوترول (Clenbuterol) یک شبه-استروئید است که نخستین بار برای درمان آسم در اسب‌ها و بهبود عملکرد راه‌های تنفسی در حیوانات به‌وجود آمد.
کلن‌بوترول دارویی ضد انعقادی و گشادکننده برونش (مجاری تنفسی) است. یک داروی ضد انعقادی موجب کاهش فشارخون می‌شود درحالی‌که داروهای گشادکننده برونش، با گشادتر کردن رگ‌های خونی حاوی اکسیژن، موجب افزایش مقدار اکسیژن خون می‌شوند.
در برخی از کشورهای اروپایی و امریکای لاتین، کلن‌بوترول به‌عنوان دارویی برای درمان آسم در انسان‌ها نیز به کار برده می‌شود اما در امریکا، مصرف انسانی آن ممنوع است.
درگذشته، کلن‌بوترول در امریکا علاوه بر دامپزشکی، در پرورش حیوانات نیز به کار می‌رفت. در سال 1991، سازمان خدمات بازرسی و ایمنی غذایی امریکا دریافت که استفاده از کلن‌بوترول در تغذیه دام موجب افزایش ماهیچه و کاهش چربی در آن‌ها خواهد شد. اما بااین‌وجود، در بسیاری از کشورها مصارف حیوانی کلن‌بوترول نیز غیرقانونی است. امروزه این دارو به دلیل کاربردهایی که در بدنسازی و کاهش وزن دارد، موردبحث است.
در این مقاله به بررسی مکانیسم اثر کلن‌بوترول، مدت‌زمان مصرف آن و خطرات احتمالی که برای مصرف‌کنندگان خواهد داشت، می‌پردازیم.
کلن‌بوترول چه‌کاری انجام می‌دهد؟
کلن‌بوترول محرک قلب و سیستم عصبی مرکزی است. کلن‌بوترول تأثیری مشابه با اپی‌نفرین و آمفتامین بر بدن دارد. علاوه بر این، کلن‌بوترول یک بتا-2-آگنوسیت (beta-2-agonist) و نقطه مقابل مهارکننده-بتا (beta-blocker) است. درحالی‌که یک مهارکننده بتا، تولید اپی‌نفرین و نورآدرنالین را کاهش می‌دهد، کلن‌بوترول آن را افزایش می‌دهد.
این افزایش، موجب تأثیرات متفاوتی نظیر موارد زیر خواهد شد:
- چربی سوزی سریع
- تحریک‌پذیری
- اضطراب
- افزایش انرژی
- تصمیم‌گیری بهتر
دلیل مصرف کلن‌بوترول چیست؟
اولین کاربرد کلن‌بوترول به‌عنوان دارویی برای آسم بود. بااین‌حال امروزه، بدنسازان، ورزشکاران حرفه‌ای و کسانی که به دنبال کاهش وزن هستند، از این دارو استفاده می‌کنند.
کلن‌بوترول به دلیل افزایش متابولیسم، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. این دارو علاوه بر کاهش وزن و چربی بدن، به مصرف‌کننده این امکان را می‌دهد که حجم عضلانی و قدرت بدنی خود را حفظ کند.
به دلیل مصرف آشکار کلن‌بوترول توسط بازیگران و ورزشکاران معروف، این دارو به‌عنوان راز پنهان رژیم غذایی افراد سرشناس شناخته می‌شود.
یک بررسی در امریکا نشان داد که 11 نفر از هر 13 نفری که کلن‌بوترول مصرف می‌کنند، به دلیل کاهش وزن یا به‌عنوان بخشی از یک رژیم بدنسازی است. کمیته جهانی ضد دوپینگ، همواره مصرف کلن‌بوترول را چه در حین مسابقات و یا خارج از آن ممنوع اعلام کرده است.
مقدار مصرف
اغلب بدنسازان و ورزشکارانی که کلن‌بوترول مصرف می‌کنند، در طول یک برنامه متناوب این کار می‌کنند. برای مثال پس از دو روز مصرف کلن‌بوترول، دو روز بعدی را از این قرص استفاده نمی‌کنند و یا پس از یک هفته متوالی مصرف آن، در طول هفته آینده از آن استفاده نخواهند کرد.
مقدار مصرف این دارو با توجه به عواملی مانند جنسیت و ظرفیت تحمل افراد متفاوت بوده و می‌توان آن را به شکل خوراکی یا تزریقی مصرف کرد. هر دو روش مصرف، خطرات مخصوص به خود را دارد. مصرف این دارو به شکل تزریقی ممکن است موجب شکل‌گیری حباب‌های هوا در خون شده و مصرف آن به شکل قرص نیز ممکن است باعث آسیب به کبد شود.
زمانی که این قرص در اروپا و امریکای لاتین و برای درمان بیماری آسم استفاده می‌شد، مقدار مصرفی توصیه‌شده آن 0.02 تا 0.04 میلی‌گرم در روز بود.
عوارض جانبی و خطرات مصرف
دلیل بحث‌برانگیز بودن و ممنوع شدن مصرف کلن‌بوترول در بسیاری از کشورها، عوارض جانبی متعدد آن است.
اکثر عوارض جانبی کلن‌بوترول، مشابه عوارض آمفتامین‌ها بوده و شامل موارد زیر است:
- اضطراب
- رعشه
- سردرد
- عرق کردن غیرطبیعی
- افزایش دمای بدن
کلن‌بوترول همچنین می‌تواند تأثیرات منفی نظیر تپش قلب، فیبریلاسیون دهلیزی یا ضربان قلب سریع و نامنظم، بر قلب داشته باشد.
افزایش ضربان قلب و فشارخون ناشی از مصرف کلن‌بوترول، می‌تواند منجر به هیپرتروفی قلب شود. این وضعیت زمانی که قلب به‌اندازه غیرطبیعی بزرگ می‌شود ایجادشده و می‌تواند باعث حمله قلبی و درنهایت مرگ شود.
علاوه بر این، کلن‌بوترول حاوی دوپامین(که اغلب به‌عنوان هورمون پاداش شناخته می‌شود) است. دوپامین ارتباط نزدیکی با اعتیاد دارد. درنتیجه کلن‌بوترول می‌تواند به‌شدت اعتیادآور باشد.
در بسیاری از کشورها، مصرف کلن‌بوترول در حیواناتی که انسان از گوشت آن‌ها استفاده می‌کند، ممنوع است. در سال 1994، 140 نفر در اسپانیا پس از مصرف گوشتی که حاوی کلن‌بوترول بود، در بیمارستان بستری شدند. در سال 2006 نیز 336 نفر در چین بعد از مصرف گوشت خوک آغشته به کلن‌بوترول، مسموم شدند.
کلن‌بوترول مقدار پتاسیمی که به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود را کاهش می‌دهد. درنتیجه، افرادی که از آن استفاده می‌کنند با خوردن مقدار زیادی موز، این کاهش پتاسیم را جبران می‌کنند.
ورزشکاران اغلب کلن‌بوترول را همراه با یک رژیم غذایی با پروتئین بالا، کربوهیدرات متوسط و چربی کم‌مصرف می‌کنند.
تحقیقات کنونی
میزان مصرف کلن‌بوترول به‌عنوان دارویی در بدنسازی و کاهش وزن رو به افزایش است. اما با توجه به عوارض جانبی متعدد نهفته در کلن‌بوترول، افرادی که آن را به‌طور مداوم مصرف می‌کنند در معرض خطرات جدی قرار دارند.
دپارتمان درمان‌های اورژانسی در نیوتاون (Emergency Medicine in Newton) دو مورد را گزارش کرد که برای درمان به دلیل استفاده از کلن‌بوترول مراجعه کرده بودند. هردوی این افراد بدنساز و بین 18 تا 22 سال سن داشتند و مدت کوتاهی پس از مصرف کلن‌بوترول دچار تپش قلب، سرگیجه، استفراغ و درد قفسه سینه شده بودند.
کالج پزشکی پکینگ در چین با انجام تحقیقی بر روی خرگوش‌ها به این نتیجه رسید که مصرف مقادیر اندک کلن‌بوترول، حداقل تأثیرات منفی را بر روی خرگوش‌ها داشت. بااین‌حال، مصرف مقدار متوسط آن تأثیرات قابل‌توجهی بر ضربان قلب داشته و مقادیر مصرفی بالای آن می‌تواند حتی منجر به مرگ شود.
نتیجه
تأثیری که کلن‌بوترول بر قلب و عضلات خواهد داشت بستگی به مقدار مصرف و مدت‌زمان مصرف آن دارد. با افزایش مقدار و زمان مصرف، خطرات احتمالی نیز افزایش خواهد یافت.
کسانی که از مقادیر بالای این دارو استفاده می‌کنند، در مدت‌زمان کمتری به عوارض بلندمدت آن نظیر کاهش سایز، وزن، قدرت و فعالیت قلب دچار خواهند شد.
کلن‌بوترول در امریکا برای مصارف انسانی ممنوع است و کسانی که این دارو را به شکل آنلاین تهیه می‌کنند باید نسبت به مصرف آن بسیار محتاط باشند.
اگرچه ممکن است برخی افراد ریسک مصرف این دارو را بپذیرند، بااین‌حال، باید همواره نسبت به عوارض جانبی این دارو آگاه بود.
تالیف:
تن‌ورز (اقتباس از مقاله‌ای از سایت medicalnewstoday.com)
در صورت استفاده از این مقاله، نام و آدرس تن‌ورز را به عنوان منبع ذکر کنید.
