کاربردهای هورمون رشد

مدت زمان لازم برای خواندن این مطلب: 5 دقیقه 

خلاصه:

• هورمون رشد توسط غده هیپوفیز در مغز تولیدشده و قد، طول استخوان‌‌ها و رشد ماهیچه را تنظیم می‌‌کند.
• برخی افراد از روش‌‌های مصنوعی برای اعمال تغییرات در هورمون رشد استفاده می‌‌کنند، زیرا به‌اشتباه بر این باورند که این امر منجر به افزایش قدرت و حجم ماهیچه‌‌های آن‌ها خواهد شد.
• تغییر ترشح طبیعی هورمون رشد منجر به بروز مشکلی به نام آکرومگالی می‌‌گردد که طی آن استخوان‌‌های صورت، دست‌‌ها و پاها بیش‌ازحد رشد می‌‌کنند.

غده هیپوفیز بخشی از مغز است که هورمون‌‌های اختصاصی متعددی تولید می‌‌کند که ازجمله آن‌ها می‌‌توان به هورمون رشد (HGH) اشاره کرد. هورمون رشد بر قد ما تأثیر داشته و به ایجاد ماهیچه و استخوان‌‌ها کمک می‌‌کند. میزان طبیعی هورمون رشد در طول روز تغییر می‌‌کند و به نظر می‌‌رسد این روند تحت تأثیر فعالیت فیزیکی ما است. برای مثال، در طی تمرین، هورمون رشد افزایش می‌‌یابد.

میزان هورمون رشد در دوران کودکی رو به رشد بوده و در هنگام بلوغ به بیشترین میزان می‌‌رسد. در این مرحله از رشد، هورمون رشد منجر به رشد استخوان‌‌ها و غضروف‌‌ها می‌‌شود. در طول زندگی نیز هورمون رشد چربی، ماهیچه، بافت و استخوان را در بدن ما تنظیم می‌‌کند. این هورمون بر میزان متابولیسم ما تأثیر داشته و میزان انسولین و قند خون را نیز تنظیم می‌‌کند. میزان هورمون رشد بعد از میان‌سالی کاهش می‌‌یابد.

هورمون رشد مصنوعی برای کودکانی به‌کاربرده می‌‌شود که با نقص‌‌های مادرزادی عدم رشد مواجه هستند تا این دسته از افراد بتوانند به قد نهایی خود دست یابند.

بااین‌حال، این محصولات در بازار سیاه به ورزشکاران و بدن‌سازانی که تصویر بدنی مثبت آن‌ها به حجم ماهیچه‌‌هایشان بستگی دارد، فروخته می‌‌شود. این افراد هورمون رشد را به همراه سایر محصولات بدنسازی استفاده می‌‌کنند و به‌اشتباه بر این باور هستند که از این طریق می‌‌توانند قدرت ماهیچه‌‌های خود را افزایش دهند. اما باید توجه داشته باشیم که افزایش قدرت ماهیچه صرفاً به‌واسطه سایر محصولات بدنسازی ازجمله استروئیدها ممکن است.

نحوه عملکرد هورمون رشد

استخوان‌‌های ما به هورمون رشد کافی در طی کودکی و جوانی نیاز دارند تا بدن فرد بتواند رشد کافی داشته باشد. هورمون رشد باعث تولید فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1) توسط کبد می‌‌شود. این ترکیب و سایر ترکیبات مشابه در رشد استخوان نقش دارند.

هورمون رشد برای کودکان

برخی از کودکان با فقدان هورمون رشد مواجه هستند و این امر مانع از دستیابی آن‌ها به قد کامل می‌‌شود. استفاده از هورمون رشد مصنوعی به این افراد کمک می‌‌کند تا بتوانند به قد طبیعی خود دست یابند. برای مثال، افرادی که از سندرم ترنر یا مشکلات کبدی رنج می‌‌برند نیز ممکن است هورمون رشد مصنوعی دریافت کنند تا بتوانند به رشد طبیعی دست یابند. تحقیقات نشان می‌‌دهند که کودکان سالم نمی‌‌توانند با دریافت هورمون رشد مصنوعی قد خود را بیشتر از میزان طبیعی افزایش دهند و افزایش قد صرفاً در صورتی ممکن است که افراد مقادیر بالایی از این هورمون را دریافت کنند. کودکانی که با فقدان هورمون رشد مواجه هستند، می‌‌توانند به پزشک مراجعه کنند تا میزان هورمون رشد آن‌ها ارزیابی‌شده و در صورت نیاز پزشک با توجه به نیاز فرد برای وی هورمون رشد مصنوعی تجویز می‌‌کند.

هورمون رشد برای بزرگ‌سالان و فقدان هورمون رشد

افراد بزرگسالی که با کمبود هورمون رشد مواجه هستند (که به‌واسطه مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس رخ می‌‌دهند) ممکن است با علائم زیر مواجه شوند:

• کاهش تراکم استخوان
• کاهش حجم ماهیچه
• خستگی
• افسردگی
• ضعف حافظه
• افزایش چربی دور شکم

آن‌ها می‌‌توانند از هورمون رشد مصنوعی استفاده کنند که این هورمون‌‌ها منجر به بروز تأثیرات زیر می‌‌شوند:

• افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از شکستگی‌‌ها
• افزایش حجم ماهیچه
• افزایش میزان انرژی
• افزایش ظرفیت تمرین
• کاهش چربی بدن
• کاهش ریسک بیماری‌‌های قلبی

عوارض استفاده از هورمون رشد

در حدود یک‌سوم افرادی که هورمون رشد مصنوعی استفاده می‌‌کنند با عوارض جانبی مواجه می‌‌شوند. ازجمله عوارض جانبی می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نگهداری مایعات (که منجر به تورم بازوها و پاها می‌‌شود)
• درد ماهیچه و مفاصل
• سندرم Carpal tunnel
• افزایش قند خون
• افزایش کلسترول

آکرومگالی و هورمون رشد

آکرومگالی اختلالی است که به‌واسطه مقدار بیش‌ازحد هورمون رشد ایجاد می‌‌شود و عمده‌‌ترین دلیل آن نیز وجود تومور در غده هیپوفیز فرد است. این مشکل منجر به رشد غیرقابل‌بازگشت استخوان‌‌های صورت، دست‌‌ها و پاها می‌‌شود. پوست فرد نیز تحت تأثیر قرارگرفته و ضخیم‌‌تر، مو دار و زبر می‌‌شود. ازجمله سایر عوارض آن نیز می‌‌توان به افزایش فشارخون و بیماری‌‌های قلبی اشاره کرد. اگر تومور در کودکی رخ دهد، افزایش قد ممکن است منجر به غول‌‌پیکری گردد.

استفاده طولانی‌مدت از هورمون رشد مصنوعی می‌‌تواند منجر به آکرومگالی گردد، اما باعث غول‌‌پیکری نمی‌‌شود. این بدین دلیل است که رشد بیش‌ازحد از طریق هورمون‌‌های رشد مصنوعی غیرممکن است. دوز بالای هورمون رشد فقط می‌‌تواند ضخامت استخوان‌‌های فرد را افزایش دهد و باعث افزایش طول نمی‌‌شود.

هرگونه افزایش در اندازه ماهیچه به‌واسطه استفاده از هورمون رشد مصنوعی درنتیجه افزایش بافت‌‌های همبند رخ می‌‌دهد و منجر به افزایش قدرت ماهیچه نمی‌‌گردد. بدین دلیل، استفاده از هورمون رشد مصنوعی نمی‌‌تواند قدرت ماهیچه‌‌ای را افزایش دهد. شایان‌ذکر است که استفاده طولانی‌‌مدت می‌‌تواند منجر به ضعف ماهیچه (و همچنین ضعف قلب) نیز گردد.

بیماری کروتزفلد جیکوب (CJD) و هورمون رشد

درگذشته، هورمون رشد موردنیاز برای درمان افراد در هنگام کالبدشکافی از غده هیپوفیز افراد مرده استخراج می‌‌شد. در برخی از کشورها (به‌استثنای استرالیا)، محققان بدین نتیجه رسیدند که یک بیماری مغزی به نام کروتزفلد جیکوب (CJD) در برخی موارد نادر از این طریق منتقل‌شده و منجر به زوال مغز و مرگ می‌‌شود.

امروزه از هورمون رشد مصنوعی استفاده‌شده و دیگر بیماری CJD افراد را تهدید نمی‌‌کند.

مواد شیمیایی دیگر برای افزایش اندازه ماهیچه

برخی از ورزشکاران و بدن‌سازانی که از هورمون‌‌ رشد مصنوعی برای افزایش حجم ماهیچه‌‌های خود استفاده می‌‌کنند، در کنار آن از داروهای متعددی برای تغییر ساختار بدنی خود استفاده می‌‌کنند. خطر ترکیب مواد شیمیایی مختلف به‌طور دقیق مشخص نیست.

برخی از موادی که افراد استفاده می‌‌کنند، به شرح زیر است:

• استروئیدها: نوع سنتتیک هورمون جنسی مردانه تستوسترون است. این محصولات برای ایجاد بافت‌‌های ماهیچه‌‌ای و بازیابی سریع استفاده می‌‌شوند.
• آمفتامین‌‌ها: کمک به کاهش چربی
• مسدودکننده‌‌های بتا: برای مقابله با لرزش بدن که یکی از عوارض رایج استفاده از استروئیدها است.
• ادرارآور: به‌منظور مقابله با حفظ مایعات

درمان سوءمصرف هورمون رشد مصنوعی

ترک استفاده از هورمون رشد مصنوعی برای افراد بزرگسالی که تصویر مثبت بدن آن‌ها به داشتن ظاهری ماهیچه‌‌ای و حجیم بستگی دارد، بسیار دشوار است. برخی از افراد علی‌‌رغم عوارض جانبی و تأثیرات منفی بر سلامت، همچنان از این هورمون استفاده می‌‌کنند.

مشاوره به این دسته از افراد ممکن است در ترک استفاده از هورمون رشد کمک کند. به پزشک یا مراکز ترک اعتیاد و الکل مراجعه نمایید.

مراجع راهنما

• پزشک
• متخصص غدد درون‌‌ریز
• مرکز ترک اعتیاد و الکل

تالیف:

تن‌ورز (اقتباس از مقاله‌ای از سایت betterhealth.vic.gov.au)

در صورت استفاده از این مقاله، نام و آدرس تن‌ورز را به عنوان منبع ذکر کنید.